Çok okursan kelime haznesi genişler, analitik düşünme, akıl yürütme ve problem çözme becerileri güçlenir, bellek kapasitesi ve dikkat süresi artabilir, farklı yaşam deneyimlerine ve bakış açılarına maruz kalırsın, duygusal empati ve ifade etme becerisi güçlenir. Özellikle edebi eserler teorik olarak "zihin kuramı" gelişimini artırabilir. Kurgu okumak parasempatik sistemi aktive edebilir; rahatlama sağlar. Birey okudukça dünyayı, sınıf ilişkilerini, üretim biçimlerini ve toplumsal eşitsizlikleri daha net analiz edebilir. Emek sürecindeki yabancılaşma, tüketim kültürü ve toplumsal roller görünür olur ve bireyin kendisini konumlandırmasını sağlar. Çok okumak, bireyin praksis (teori+eylem) kapasitesini artırabilir. Mevcut ideolojinin nasıl işlediğini fark edebilirsin.
Sakıncaları da var. Sosyal ilişkilerden kaçmak, sorumluluklardan uzaklaşmak ve gerçeklikten kopmak. Bu durumda okuma işlevsel bir hobi olmaktan çıkar; kaçınmaya hizmet eder. Çok hızlı veya aşırı yoğun okumada bilişsel yorgunluk oluşabilir. Konsantrasyon düşer, hafıza karışabilir. Bazı bireylerde kurguya aşırı bağlanma veya entelektüel idealizasyonlar oluşabilir. Bu durum hastalık değildir; ancak yoğun kurgu tüketiminde nadir görülen bir yan etkidir. "Ben daha çok biliyorum" hissi, bir tür bilişsel üstünlük algısına yol açabilir. Sosyal uyumsuzluk yaratır. Marksizm'e göre bilgi ancak eylemle anlam kazanır. Sürekli okumak fakat eylemde bulunmamak burjuva entelektüelizmi olarak değerlendirilebilir. Yani bilgi pratiğe dönüşmüyorsa, özgürleştirici değil "ideolojik bir konfor alanı" haline gelir. Aşırı teorik okuma, bireyi kendi sınıfsal yaşam koşullarından uzaklaştırabilir. Kişi pratik mücadele yerine teoride boğulabilir. Bazı bireylerde politik radikalleşme (pozitif ya da negatif anlamda) görülebilir. Bu durum toplumsal ilişkilerde çatışmaya neden olabilir. Çok okumak, özellikle politik teoriler üzerine yoğunlaştığında, birey ile çevresi arasında dilsel ve kavramsal mesafe yaratabilir. Özetle çok okursan bilişsel gelişim, empati artışı, stres azalması, kaçınma, bilişsel yorgunluk, sosyal izolasyon, eleştirel bilinç, sınıf bilinci, ideoloji eleştirisi, praksissiz entelektüalizm, sınıf kopması, radikalleşme ve yalnızlaşma gerçekleşebilir.
Çok okumak, bireyin bilgiye erişimini ve kültürel sermayesini artırırken, bunun doğrudan maddi yaşam koşullarını iyileştirmesi garanti değildir. Örneğin, çok okuyup akademik birikim sahibi olmak, her zaman ekonomik güvence veya sosyal statü sağlamaz. Modern kapitalist toplumlarda zaman, üretkenlik ve iş gücü ile ölçülür. Çok okumak, bireyin üretken iş gücü olarak kullanabileceği zamanı "yatırımsız" gibi gösterebilir. Okuma alışkanlığı, toplumsal sınıflar arasında farklılık gösterir. Maddi imkânları ve eğitim olanakları kısıtlı olanlar için çok okumak, ideallerle yaşam koşulları arasında bir çelişki yaratır. Okuma, temel olarak eğitimli ve belirli bir gelir düzeyine sahip kesimler için mümkün olur. Kitap, kütüphane, eğitim ve boş zaman gibi olanaklara erişim gerektirir. Kapitalist üretim biçiminde bilgi, genellikle ideolojik bir sermaye veya kültürel sermaye olarak değerlendirilebilir. Okuma, bireyin kendini geliştirmesi ve emeğini pazarlama kapasitesini artırması için bir araçtır. Bireyler, okuma yoluyla sosyal statü kazanır; kültürel sermaye biriktirir. Ancak bu, sınıfsal eşitsizlikleri ortadan kaldırmaz, aksine onları yeniden üretir. Çok okumak olgusu, özellikle sanayi sonrası ve bilgi çağında ortaya çıkan bir olgudur. Yani, üretim araçlarının makineler ve bilgi teknolojileriyle geliştiği, emeğin yalnızca fiziksel değil entelektüel olarak da değer kazandığı ekonomik aşamalarda önem kazanır. Çok okumak, insan sermayesinin değerlenmesiyle doğrudan ilişkilidir; bilgi ve eğitim, ekonomik değer üretme kapasitesi ile ölçülür. Eğitim hakkı, kütüphaneler, telif hakları ve üniversite sistemleri, ekonomik yapının bilgi üretim ve dağıtım biçimlerine uyum sağlar. Okuma kültürü, bireyleri eleştirel düşünmeye, kültürel sermaye biriktirmeye yönlendirir; elit ve halk kültürü arasındaki farkı görünür kılar. Çok okumak, bireyin kendini özgür ve bağımsız bir düşünür olarak görmesini sağlayabilir, fakat bu özgürlük çoğu zaman toplumsal yapının çerçevesi içinde sınırlandırılır. Yayıncılık, medya, eğitim kurumları ve kütüphaneler, ekonomik dönüşümlerle şekillenir. Kapitalist ekonomide kültür, hem bir tüketim ürünü hem de bireysel sermaye olarak işlev görür. "Çok okumak" olgusu sadece bireysel bir tercih değil kapitalist üretim ilişkilerinin, sınıfsal eşitsizliklerin ve kültürel ideolojilerin bir ürünüdür. Hem bireysel hem toplumsal çelişkileri barındırır ve ekonomik temelin kültür, hukuk ve ideolojiye yansımasının bir göstergesidir.
